دانش لیزر یکی از دانش‌های پیشران در حوزه صنعت و کشاورزی است

در دو دهه اخیر سرعت عبور از روش‌های فرسوده و قدیمی و استفاده از فناوری‌های نوین به شدت افزایش یافته و این مساله در کنار بهره‌وری بالاتر در حوزه تولید به کاهش قابل‌توجه هزینه‌ها نیز منجر شده است. استفاده از لیزر در حوزه‌های مختلف از پزشکی گرفته تا صنعت و کشاورزی از این قبیل فناوری‌هاست که در سال‌های اخیر در ایران نیز مرسوم شده و موفقیت‌های قابل‌توجهی را نیز به همراه داشته است. استفاده از این فناوری در حوزه صنعتی و کشاورزی نتایج مثبت بسیاری به همراه دارد که بی‌نیاز شدن کشور از تکنولوژی‌های وارداتی که به دلایلی مانند تحریم‌ها با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو است یکی از این نتایج است. کاهش هزینه مواد اولیه، سازگاری با محیط‌زیست، آسان بودن استفاده از فناوری لیزر در مقایسه با سایر روش‌ها، تنوع کاربری، خدمات پس از فروش داخلی و... همگی از مزایای استفاده از این روش در مقایسه با روش‌های سنتی است.

در همین راستا دو مرکز ملی علوم و فنون لیزر ایران و مرکز تحقیقات سلامت و کشاورزی دو نهاد بسیار حساس و از مهم‌ترین عناصر صنعت هسته‌ای کشور محسوب می‌شوند که متولی مطالعه و تحقیق و توسعه فناوری هسته‌ای و لیزر در صنایع و کشاورزی هستند که در این گزارش تلاش کرده‌ایم به بررسی نقش این مراکز بپردازیم.

کاربردهای صنعتی لیزر در ایران

مدیرعامل مرکز ملی علوم و فنون لیزر ایران با بیان اینکه دانش لیزر یکی از دانش‌های پیشران در حوزه صنعت و کشاورزی است گفت: هدایت و کنترل نور لیزر می‌تواند توانمندی‌های بزرگی را در این حوزه‌ها ایجاد کند و خوشبختانه کشور ما در این حوزه بدون رقیب در منطقه خاورمیانه و جزو موارد استاندارد در دنیاست و امروزه تعداد قابل‌توجهی از دانشمندان و نخبگان ایرانی تحقیقات هدفمندی را در حوزه لیزر انجام داده و با کشورهای دنیا تعاملات خوبی ایجاد شده است که نتایج ارزشمندی برای حوزه‌های مختلف از پزشکی گرفته تا صنعت و کشاورزی به همراه داشته و خواهد داشت.
مهندس سیف‌الله اسداللهی با اشاره به کاربردهای لیزر در حوزه‌های پزشکی و صنایع دیگر به چند نمونه از کاربردهای صنعتی این فناوری اشاره کرد و گفت: سال قبل در حوزه صنعت دستگاه جوش لیزر ۱۰ کیلووات را برای خط نورد سرد فولاد مبارکه نصب کردیم که مشابه خارجی نداشت و این اقدام هزینه‌های تزریق روزانه گاز را کاهش داده و کیفیت ۱۰ برابری را در مقایسه با کیفیت دستگاه‌های خارجی ارائه می‌کند. این در حالی است که به دلیل عدم‌ارائه خدمات پس از فروش دستگاه‌های وارداتی، تولیدکنندگان به حوزه لیزر ورود کرده‌اند و از خدمات داخلی به خوبی استفاده می‌کنند.

وی با بیان اینکه اواخر سال قبل با ایران خودرو مذاکراتی داشتیم افزود: در دو حوزه یعنی در مجموعه قالب‌های صنعتی و بدنه اقداماتی صورت گرفته است تا بر این اساس برای مقاوم‌سازی لبه‌های قالب از دانش لیزر استفاده شود که از جوش‌های معمولی متفاوت است. همچنین در مجموعه تولید بدنه خودرو نیز در تلاشیم در حوزه جوش سخت در این حوزه ورود کنیم.
اسداللهی افزود: در فولاد مبارکه و همچنین فولاد غرب و سایر شرکت‌های فولادسازی مذاکراتی صورت گرفته تا با استفاده از دانش و فناوری لیزر خدمات گوناگونی در اختیار تولیدکنندگان حوزه فولاد کشور قرار بگیرد.
به گفته او در صنعت کشتی‌سازی تفاهم‌نامه‌هایی منعقد شده تا برای کارهای برش و جوش و بدنه کشتی بدون استفاده از شن و ماسه، از خدمات لیزر استفاده شود که خوشبختانه هزینه‌های سرمایه‌گذاری با استفاده از این روش در عرض یک سال کاهش می‌یابد. در تولید و ساخت توربین‌های هوایی با مپنا قرارداد و تفاهم‌نامه‌ای داشتیم و همچنین برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، تفاهم‌نامه‌ای با پارک علم و فناوری استان البرز امضا کرده‌ایم تا از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه لیزر در تمام صنایع کاربرد دارد گفت: با دخانیات قراردادی بسته‌ایم که بر اساس آن قرار است برای سوراخ‌کاری فیلتر سیگار خدماتی را ارائه کنیم. در حوزه کشاورزی نیز از ساخت قطعات تا اصلاح بذر و نهال و گیاه و حذف علف‌های هرز همگی از حوزه‌هایی هستند که در آنها می‌توان از لیزر استفاده کرد و همچنین برای پایداری هوای پاک و محیط‌زیست به سمت این روش در حرکت هستیم و هزینه‌های آن قطعا از هزینه‌هایی که اکنون برای درمان آلودگی محیط‌زیست صورت می‌گیرد، بالاتر نیست.

دانش لیزر یکی از دانش‌های پیشران در حوزه صنعت و کشاورزی است

رئیس مرکز تحقیقات سلامت و کشاورزی البرز با بیان اینکه این مرکز با توجه به دانش هسته‌ای، سویه‌های مختلف خاک را از نقاط مختلف کشور مطالعه کرده گفت: موضوعاتی مانند کنترل قارچ‌ها در خاک را بررسی کرده‌ایم و اکنون قارچ‌کش موثره موردنیاز بر اساس نوع خاک به مرحله تولید رسیده است. همچنن در دفع آفات نباتی سال‌های سال کارهایی صورت گرفته است. به عنوان مثال یکی از دغدغه‌های امروز در حوزه مرکبات دنیا و ایران مگس مدیترانه‌ای است که در عقیم کردن این مگس‌ها موفقیت‌هایی حاصل شده که می‌تواند مزارع ما را از این آفت‌ها نجات دهد.
اسداللهی افزود: در حوزه اصلاح نهال و بذر نیز مطالعاتی شده و اقداماتی در زمینه انتخاب سلول‌های مناسب در برابر سرما و رشد با سرعت بالاتر انجام شده که برای تجاری‌سازی این ایده‌ها اقداماتی با کمک شرکت‌ها و دانشگاه‌ها صورت خواهد گرفت و محصولات جدید در این حوزه تولید خواهد شد. وی با بیان اینکه دانشمندان ما با استفاده از این تکنولوژی و دانش در حوزه برنج دو گونه برنج را از نمونه‌های هاشمی و طارم اصلاح کرده‌اند که در برابر کم‌آبی و خشکی مقاوم است افزود: در نتیجه میزان آب‌بری این محصولات کاهش یافته، به‌طوری که با ۳۰‌درصد افزایش بازدهی در مقایسه با صرفه‌جویی ۳۰درصدی در مصرف آب روبه‌رو هستیم و دستاوردهای بسیار خوبی حاصل شده است. وی با تاکید بر اینکه موضوع کم‌آبی در حوزه کشاورزی نیازمند نگاه عمیق‌تری است گفت: بیش از ۹۰‌درصد آب کشور در خدمت کشاورزی است و با این میزان برداشت آب چالش‌های بزرگی ممکن است اتفاق بیفتد، اما باید از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم تا این چالش برطرف شود.

کاهش هزینه‌ها با استفاده از فناوری لیزر

وی درباره هزینه‌های استفاده از دانش هسته‌ای نیز گفت: در هر حوزه تولیدی اگر بدون بهره‌برداری از دانش روز دنیا جلو برویم هزینه‌ها افزایش می‌یابد. ممکن است هزینه سرمایه‌گذاری اولیه در برخی حوزه‌ها بالا باشد اما دانش هسته‌ای هزینه‌ها را به مراتب کاهش می‌دهد. به عنوان مثال استفاده از علف‌کش در مزارع، خارج از موضوعات محیط‌زیستی هزینه‌های زیاد اقتصادی نیز به همراه دارد، اما استفاده از لیزر علاوه بر اثرات مستقیمی که در مهار آلودگی ایجاد می‌کند، دارای هزینه‌های پایین‌تر مالی برای کشاورز نیز هست. اسداللهی ادامه داد: زمانی که از حشره عقیم در مزارع برای دفع آفات استفاده می‌شود هزینه‌ها کاهش می‌یابد زیرا خرید سم، کارگر، هزینه پاشش سم و... حذف می‌شود. البته هزینه‌های مطالعات و تحقیقات بالاست که این هزینه‌ها نیز از بودجه‌های کلان کشوری تامین می‌شوند و قطعا دستگاه‌های دیگر نیز باید به کمک این مجموعه بیایند که خوشبختانه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پای کار آمده و امیدواریم سایر دستگاه‌ها نیز مجاب شده و در این کار بزرگ ملی مشارکت کنند.
به گفته مدیرعامل مرکز ملی علوم و فنون لیزر ایران در حوزه پزشکی قطعا دانش هسته‌ای انقلاب عظیمی را ایجاد خواهد کرد. در حال حاضر بیمارستانی در کرج در حال تجهیز است که هفتمین بیمارستان در دنیاست که از مرگ بسیاری از بیماران سرطانی جلوگیری خواهد کرد به‌طوری که بیماران در کمتر از ۱۰ جلسه با کنترل بیماری و حتی درمان روبه‌رو می‌شوند و اکنون در حال نصب تجهیزات هستیم که کار بسیار بزرگی است. این بیمارستان قرار بود تا شهریور امسال تکمیل شود، اما کرونا و مشکلاتی که ایجاد شد مانع از تکمیل به موقع این بیمارستان شد و به نظر می‌رسد تا دو سال آینده این بیمارستان افتتاح شود.
به گفته وی با حمایت‌های معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی و توافقاتی که در سطوح بالا با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صورت گرفته، خوشبختانه دانشمندان ما در حوزه‌های مختلف در فناوری هسته‌ای بدون دغدغه در حال فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای هستند و دانشجویان به راحتی وارد این حوزه می‌شوند و درهای باز به معنای واقعی اتفاق افتاده است. وی افزود: موضوع دیگر مساله مدرسه انرژی اتمی است که نقش مهمی برای راهیابی نخبگان به این دانش ایفا می‌کند که اکنون در برخی استان‌ها دوره‌های ابتدایی و متوسطه این مدارس دایر است و در استان البرز نیز مکاتبه‌هایی شده و قرار است دو مدرسه ۶ کلاسه را در اختیار ما قرار دهند تا مدرسه انرژی اتمی را در این استان راه‌اندازی کنیم. وی در پایان با بیان اینکه در مجموعه لیزر برای صنعتی‌سازی در سال‌های قبل اتفاق خاصی نیفتاده افزود: خوشبختانه در دو سه سال اخیر اقدامات ارزشمندی صورت گرفته و در آینده نیز فرصت‌های ویژه‌ای را در این مسیر محقق خواهیم کرد.